Bebeklerde Tuvalet Eğitimi Nasıl Verilmeli?

NE ZAMAN?

Tuvalet eğitimi için ‘doğru’ yaş çocuğun hazır olduğu zamandır. Uzmanlar, tuvalet eğitimi için en uygun zamanın iki yaş ve sonrası olduğunu belirtiyor ve kesinlikle zorlanmaması gerektiğini önemle vurguluyor. Zorlamak çocuğu psikolojik yönden olumsuz etkileyebiliyor. Çocuk tuvalete ya da oturağa oturduğunda ağlıyorsa hemen kaldırmak en yerinde davranıştır. İki yaşındayken gündüz, 3.5-4 yaşındayken gece kontrolü yapılarak tuvalet alışkanlığı kazandırılabilir. Buradaki amaç davranışı kontrol altına almaktır. Anneler genellikle bebekleri 12-18 aylık olduğunda hevesle tuvalet problemini çözmeyi isterler ancak çocuğun tuvaletinin geldiğini hissedebilmesi ve tutabilmesi için kas kontrolünün gelişmesi gerekir. Bu da ancak çocuk 2 yaşına geldiğinde gelişir. Henüz kas kontrolü gelişmemiş olan çocuk, tuvaletinin geldiğini hissetse bile vücut yapısı tuvaletini tutabilecek güçte değildir. Bu yüzden annelerin sabırlı olması gerekir. Organik bir bozukluk söz konusu olmadıkça, 4-5 yaşına gediği halde hala altı bağlı dolaşan çocuk yoktur.


NASIL?

Bez kullanmaktan yeni kurtulan bir bebeğin hemen tuvalete oturmasını beklemek doğru olmaz. Tuvalet eğitimine başlarken bir oturaktan yararlanmak anneye yardımcı olabilir. Ancak çocuklar oturağa oturmayı da çabuk benimsemeyebilir. Uzmanların bu konuda bazı önerileri var. Çocuklar genellikle büyüklerini taklit ederler, tuvalet ve oturağın aynı şey olduğu ve anneyle babanın tuvaleti, çocuğunsa oturağı kullanacağı anlatılabilir. Bir başka yol resimli kitaplardan faydalanmaktır. Oyuncaklarından birini oyunla karışık oturağa oturtarak anlatmak da yol gösterici olabilir. Bu eğitimde annenin sabırlı davranması çok önemlidir. Çocuğu zorlamak ya da aceleci davranmak, bazı problemlerin çıkmasına neden olabilir. Anne tarafından zorlanan çocuk tepkisini yatağını ıslatarak gösterebilir. İlk başlarda küçük kazalar olabilir ve etraf kirlenebilir, bu durumda anne sabırlı ve hoşgörülü olmalıdır. Oturağa oturduğunda çocuk cesaretlendirilmeli ve rahatlaması sağlanmalıdır. Eğer tuvaletini yaparsa alkışlanmak onu teşvik eder ve tuvalet alışkanlığını daha çabuk kazanır. Oturak kesinlikle korkutma aracı olarak kullanılmamalıdır. Çocuk ağlayıp oturmayı reddediyorsa buna zorlanmamalı ve ona sevgiyle yaklaşarak tuvaletini oturağa yapması gerektiği anlatılmalıdır.

Eğer çocuk 18 aylıktan küçükse, bezinin kirlendiğinin farkına varmıyor ya da çişini yaptığında oluşan su birikintisinin kendisiyle ilgili olduğunu anlamıyorsa, tüm çabalara rağmen oturağa oturmayı reddediyorsa çocuk tuvalet eğitimine hazır değil demektir.

Genellikle kızlar erkeklerden önce tuvalet eğitimi alır şeklinde bir görüş aileler arasında yaygındır. Kızlar erkeklerden önce olgunlaşıp, bazı şeyelerin farkına vardıkları için tuvalat eğitimini erken yaşta kazanırlar. Aynı şekilde kızlar tuvaletlerini tutmayı da erken öğrenirler. Uzmanlar ise erkek çocukların çişlerini tuvalete yapmaya daha gönüllü oldukları konusunda birleşiyorlar. Erkek çocuklar çişlerini yaparken görebildikleri için bu durumu daha kolay anlayabiliyorlar.

TUVALET EĞİTİMİNİ KOLAYLAŞTIRMANIN 5 YOLU

- Çocuk oturağa düzenli olarak oturtulmalıdır.
- Başarılı olduğu zaman övülmeli, küçük kazalarda görmemiş gibi davranılmalıdır.
- Sıcak havalarda alıştırmalar daha kolay yapılabilir. Çocuk çıplak olarak dolaştırılarak alışması sağlanır.
- Belli bir metoda sadık kalınmalıdır. Evden dışarıda da bezsiz dolaştırılmalıdır. Böylece çocuğun kafası karışmaz.
- Lazımlık belli bir yerde tutulursa acil durumlarda çocuk onu hemen bulabilir.


TUVALETE GEÇİŞ

Oturağa alışmış olan çocuk bir süre sonra tuvaleti (klozeti) kullanmaya başlıyacaktır. Çocuk tuvaleti kullanacak kadar ilerleme gösterince, klozetin üzerine konabilen bir adaptör (küçük klozet kapağı) alınabilir. Özellikle üç yaşından sonra çocuk tuvaleti kullanmaya geçmiş olmalıdır. Bu alışkanlık ona yuvada zorluk çıkartmaz yalnız kendi oturağını kullanan çocuk yuvaya gittiğinde tuvalete yapma sorunuyla karşılaşabilir.

GECE TUVALET ALIŞKANLIĞI

Tuvalet eğitimine başladıktan sonra, çocuk 2.5 yaşına geldiğinde gece tuvalete gitme alışkanlığı kazandırılabilir. Geceleri çocuğun tamamen uyanık olmasına dikkat edilerek oturağa yada tuvalete oturtulabilir. Uyanık olması önemlidir çünkü çocuğun yatağına değil oturağa ya da tuvalete yaptığının farkında olması gerekir. Bazı çocuklar uyandırılmaktan hoşlanmazlar sızlanıp ağlayabilirler böyle durumlarda çocuğu zorlamamak en iyisidir. Bazı anne babalarda, çocuklarını geceleri sık sık tuvalete kaldırırlar ancak uzmanlara göre bu da doğru bir davranış değildir. Bunun yerine çocukla çatışmaya girmeden, zamanı çok iyi ayarlayarak, çocuğun tuvaletinin geleceği zamanlarda çocuğu kaldırmak daha yararlıdır.